Kleurenblindheid

Spreekbeurt Kleurenblindheid

Wat is kleurenblindheid?
Kleurenblind zijn betekent dat je moeite hebt met het zien van bepaalde kleuren. Echt kleurenblind is bijna niemand. Dat zijn alleen mensen die geen enkele kleur zien. Die zien alles in zwart-wit. De term 'kleurenblind' klopt dus ook niet. De meeste mensen die kleurenblind zijn, zien wel kleuren, maar een beetje anders.

Kegeltjes
Op het netvlies van je oog zitten ongeveer 6 miljoen kegeltjes. Deze zijn verdeeld in 3 verschillende soorten die elk gevoelig zijn voor een andere kleur licht, rood groen en blauw.
Als er rood licht op je netvlies valt, dan zullen alleen de kegeltjes die gevoelig zijn voor rood een signaal doorgeven naar je hersenen. De andere twee kegeltjes doen niks. Als er blauw licht op je netvlies valt, geeft juist het blauw-gevoelige kegeltje een signaal door.
Maar je hebt bijvoorbeeld ook de kleur geel, hoe zie je die dan? Kegeltjes kunnen ook in combinatie kleuren doorgeven. Het is namelijk niet zo dat een rood kegeltje alleen een rode kleur doorgeeft, dit kegeltje is ook gevoelig voor geel en groen. Als je kleurenblind bent mis je een van deze soorten kegeltjes en kan je dus bepaalde kleuren niet, of niet goed, zien.

Soorten kleurenblindheid
Er zijn verschillende soorten kleurenblindheid. Als je volledig kleurenblind bent zie je alleen zwart-wit. Dit komt gelukkig niet vaak voor. In Nederland wordt het aantal mensen dat helemaal kleurenblind is geschat op zo’n 200 mensen. Een andere vorm van kleurenblindheid is rood-groen kleurenblindheid. Deze vorm van kleurenblindheid komt het vaakst voor. Zoals de naam al zegt, kunnen deze mensen rood en groen moeilijk uit elkaar halen. Dat kan komen doordat ze of de rode, of de groene kegeltjes missen, of dat ze minder kegeltjes hebben dan eigenlijk zou moeten. Rood/groen-kleurenblindheid is er in verschillende vormen; protanopia en deuteranopia. Bij de ene vorm protanopia ziet de kleurenblinde geen verschil tussen rood, groen en paars èn ziet de kleur rood er heel donker uit. Bij de andere vorm, deuteranopia is er geen verschil tussen rood en groen maar ziet de kleurenblinde wel een verschil met paars. (AFBEELDINGEN 1 T/M 3). Er is ook een blauw/geel-vorm van kleurenblindheid. Die komt alleen niet zo veel voor. Jammer genoeg zijn er weinig tests die deze vorm van kleurenblindheid vast kunnen stellen. De meeste mensen die blauw/geel-kleurenblind zijn, weten dit dan ook niet.
Kleurenblindheid kan aardig wat problemen opleveren. Bijvoorbeeld bij stoplichten en kaartlezen. (AFBEELDING 4). Er zijn beroepen die je niet mag uitoefenen als je kleurenblind bent. Piloten en machinisten bijvoorbeeld kunnen ongelukken veroorzaken als ze de kleuren van de grond, stoplichten en knopjes niet goed kunnen zien.

Genezen
Helaas is kleurenblindheid niet te genezen. Er kan geen nieuw setje kegeltjes in je ogen worden gezet. Er wordt wel gewerkt aan lenzen waarmee het contrast tussen kleuren wat wordt versterkt. Dat helpt misschien een beetje. Maar als je geen rood ziet, dan zie je dat met die lenzen ook niet. Je ziet hooguit beter het verschil tussen verschillende soorten groen.

Testen
Er zijn verschillende soorten testen om aan te tonen dat iemand kleurenblind is. De bekendste, en beste test is de Ishihara-test. De Ishihara-test gaat de kleurenblindheid na aan de hand van een schijf met gekleurde bolletjes. De proefpersoon moet zeggen welke cijfers er in het bolletjespatroon verborgen zitten. Doordat de proefpersoon al of niet het verschil ziet tussen de gebruikte kleuren, kan hij al of niet de verborgen patronen onderscheiden. (AFBEELDING 567)

Erfelijkheid
Het maakt niet uit of je een jongen of een meisje bent, iedereen kan kleurenblindheid krijgen. Wel is het zo, dat jongens meer kans op kleurenblindheid hebben, 1op de 12 jongens is kleurenblind, en 1 op de 200 meisjes. Meisjes kunnen wel draagster van kleurenblindheid zijn, terwijl ze het zelf niet hebben. Dit komt doordat omdat de betrokken genen op het X-chromosoom liggen. Kleurenblindheid is een recessieve afwijking. Dat wil dus zeggen dat de ‘goede’ chromosoom overheerst. In tegenstelling tot mannen, hebben vrouwen twee X-chromosomen, zodat de recessieve afwijking kleurenblindheid bij vrouwen alléén voorkomt als beide X-chromosomen het afwijkende gen bezitten. 

Hulpjes bij kleurenblindheid
Als kinderen met kleurenblindheid op school zitten, zijn er een paar dingen waar je rekening mee moet houden, en hulpmiddelen zodat de kinderen de opdrachten toch snappen:
* Een goed contrast tussen voor- en achtergrond is belangrijk; zelfs kinderen die totaal kleurenblind zijn, kunnen dan nog een eind komen. 
* Als kleuren gebruikt worden om er een aanwijzing mee te geven, gebruik dan bij voorkeur geel, blauw, wit of zwart i.v.m. eventuele rood-groen kleurenblindheid.
* Als de leraar met rood op een zwart bord schrijft, bedenk dan dat iemand die rood niet waarneemt, niets op het bord ziet staan! 
* Vaak worden de namen van de kleuren op de kleurpotloden geplakt. Zo kunnen de kleuren toch op de juiste manier gebruikt worden.
* Als kleuren ook een boodschap inhouden, bijv. groen=starten en rood=stoppen, schrijf dan de betreffende woorden erbij.

Soorten kleurenblindheid Kegelsoort die problemen oplevert % mannen % vrouwen
1. Protanomalie "rood" storing 1 0,02
2. Deuteranomalie "groen" storing 4,9 0,38
3. Tritanomalie "blauw" storing 0,001 0,001
4. Protanoop "rood" doet niets 1,1 0,01
5. Deuteranoop "groen" doet niets 0,002 0,002
6. Tritanoop "blauw" doet niets 0,0025 0,0025
7. Monochromaat Geen kegels, geen kleur nvt nvt