Vulkanen

Ik hou mij spreekbeurt over vulkanen, omdat ik het een leuk onderwerp vind, en ik wist er ook niet zo veel van af.

Wat zijn vulkanen?
Vulkanen zien er vaak uit als grote bergen. Soms stroomt er vuur of lava uit, met veel wolken eromheen. Op de top van de berg is een gat, de krater. Daar komt lava uit bij een uitbarsting. Dan is dat een actieve vulkaan. Maar vulkanen hoeven lang niet altijd mooie bergen te zijn. Ze kunnen er ook heel anders uitzien: als gewone scheuren in de grond of als ronde meertjes met helder water. Eigenlijk is een vulkaan alleen maar een gat of een scheur in de grond, waar gloeiend vloeibaar gesteente en gas uitkomt. Dat vloeibare gesteente wordt ook vaak magma genoemd. En als de vulkaan uitbarst, heet het lava. In de wolken die bij een vulkaanuitbarsting kan zien, zitten as en losse stenen die heel hoog in de lucht geschoten kunnen worden. Alle lava, as en stenen die uit een vulkaan komen, liggen om het kratergat heen en stapelen steeds hoger op . Zo groeit na een tijd een echte berg omhoog.

Hoe ontstaat een vulkaan?
De wereld bestaat uit aardeplaatjes, die plaatjes schuiven over de korst van de aarde. Tussen de aardeplaatjes zit energie, deze energie schuift met de plaatjes mee. Het kan gebeuren dat een plaatje tegen een ander plaatje botst. Als dit een harde botsing is komt de energie vrij en gaan deze plaatjes schuin tegen elkaar aan liggen. Zo ontstaat er een berg of heuvel. In deze berg of heuvel kunnen vloeibare stoffen zitten. Zoals lava en magma.

Als dat gebeurt ontstaat er een berg of een heuvel. Een vulkaan. Dat gebeurt doordat na de botsing de zwaarste plaat weg zakt. De andere plaat blijft wel gewoon schuin liggen. Doordat de zwaarste plaat weg zakt ontstaat er een open plek. Zo kan de magma in de heuvel of berg stromen

Het kan ook gebeuren dat een aardplaatje scheurt dan krijg je een gat in het aardplaatje. De 2 kanten die gescheurd zijn groeien nu naar boven (zodat er een berg of heuvel ontstaan) Omdat er een gat in het aardplaatje zit, komt het magma nog makkelijker naar boven, als er op die plek vloeibare stoffen zijn!

Hoe werkt een vulkaan?
Bij veel vulkanen zit de kraterpijp verstopt met lava en stenen. De uitgang naar buiten is dus gesloten. Daardoor wordt de druk van het magma steeds groter. De mensen in de buurt van de vulkaan horen gerommel, net als onweer. Soms komt er een rookwolk boven de krater van de vulkaan. Als dat gebeurt, vluchten de meeste mensen. De grond begint te trillen. Plotseling klinken er enorme knallen. De lavaprop is uit de kraterpijp gevlogen, zoals de kurk van een champagnefles. Stenen en as worden meters hoog de lucht in geslingerd. De as is zo licht, dat hij soms kilometers verderop pas zakt. Dat heet asregen. Doordat de stenen erg heet zijn als ze de lucht in geslingerd worden, krijgen ze rare vormen. Als de prop uit de kraterpijp is, kan het magma naar buiten. Zo gauw het magma het aardoppervlak heeft bereikt, wordt het lava genoemd. De temperatuur van die lava ligt tussen de 600 °C en 1200 °C.

Alles wat de lava op zijn weg naar onder tegenkomt, wordt verbrand. De bovenste laag van de lava koelt heel snel af. De onderste laag blijft nog een tijdje doorstromen. Als alle lava weer weg is, raakt de kraterpijp weer verstopt. Zo kan de aarde zich weer vullen tot er genoeg magma is voor een nieuwe uitbarsting.

Statussen:
Vulkanen hebben drie statussen. Actief, slapende en dode.

Actieve vulkanen: Actieve vulkanen zijn vulkanen die uit kunnen barsten maar het ook gewoon stil kunnen zijn.

Slapende vulkanen: Slapende vulkanen zijn vulkanen welk honderd jaar stil kunnen blijven, maar ook opeens kunnen uit barsten.

Dode vulkanen: Dode vulkanen zijn vulkanen waarbij de aardkorst is dicht gegroeid. Daardoor kan de vulkaan niet meer uitbarsten. Maar het zou nog kunnen dat ze wel uitbarsten.

Leuke weetjes over vulkanen:
De as van de vulkaan goed is voor de landbouw, door het strooien van as word de grond vruchtbaar.
Er ook vulkanen op andere planeten staan? Er staat er een op Mars en Veneus, maar de vulkanen zijn wel anders.

Vragen:
1. Wat is een actieve vulkaan?
2. Wat is een ander woord voor vloeibaar gesteente?
3. In welke jaren is de Vesuvius uitgebarsten?
4. Op welke planeten staan vulkanen?
5. Wat is de temperatuur van lava?